Skróty wykorzystywane w immunologii, wakcynologii i epidemiologii
Rozwinięcie i znaczenie skrótów
aP, ap - ang. acellular pertussis / bezkomórkowy komponent krztuśca (wielkość litery określa dawkę antygenu krztuścowego)
ATX - ang. anatoxin / anatoksyna = toksoid = unieczynniona toksyna (składnik szczepionki)
BCG - fr. Bacillus Calmette Guérin / żywa szczepionka przeciw gruźlicy
ChPL - Charakterystyka Produktu Leczniczego
D, d - ang. diphtheria / błonica; szczepionka przeciw błonicy (wielkość litery określa dawkę antygenu błoniczego)
DT - ang. diphtheria, tetanus / błonica, tężec; szczepionka przeciw tym chorobom
dT - ang. diphtheria, tetanus / błonica, tężec; szczepionka przeciw tym chorobom
DTP - ang. diphtheria, tetanus, pertussis / błonica, tężec, krztusiec; szczepionka przeciwko tym chorobom (dawniej Di-Per-Te)
DTPw, DTwP - ang. diphtheria, tetanus, whole cell pertussis / błonica, tężec, krztusiec pełnokomórkowy
DTPa, DTaP - ang. diphtheria, tetanus, acellular pertussis / błonica, tężec, krztusiec acelularny (bezkomórkowy)
dTpa, dTap - ang. diphtheria, tetanus, acellular pertussis / błonica, tężec, krztusiec acelularny (bezkomórkowy)
GIS - Główny Inspektor Sanitarny
HBIG – ang. hepatitis B immune globulin / swoista immunoglobulina przeciwko HBV
HBsAg - ang. hepatitis B surface antigen / antygen powierzchniowy wirusa zapalenia wątroby typu B
HBV - ang. hepatitis B virus / wirus zapalenia wątroby typu B
Hib - Haemophilus influenzae typu B (pałeczka hemofilna typu B)
HPV - ang human papillomavirus / wirus brodawczaka ludzkiego
i.c. - łac. intra cutem / iniekcja śródskórna
i.m. - łac. intramusculare / iniekcja domięśniowa
i.v. - łac. intra vene (intravenosus) / iniekcja dożylna
IPV - ang. inactivated polio vaccine / inaktywowana szczepionka przeciw polio
RIG – ang. rabies immune globulin / swoista ludzka immunoglobulina przeciwko wściekliźnie
KAT - końska antytoksyna przeciwtężcowa = surowica przeciwtężcowa
LIT - ludzka immunoglobulina przeciwtężcowa = antytoksyna przeciwtężcowa
MCV - ang. meningococcal vaccine / szczepionka przeciwko meningokokom
MMR - ang. measles, mumps, rubella / odra, świnka, różyczka; potoczne określenie szczepionki przeciwko tym chorobom
MMRV - ang. measles, mumps, rubella, varicella / odra, świnka, różyczka, sopa wietrzna; szczepionka przeciwko tym chorobom
MPL - ang. monophosphoryl lipid A / monofosforylowany lipid A, składnik ściany bakterii, stosowany jako adiuwant
NIZP-PZH - Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny
NOP - niepożądany odczyn poszczepienny
p.o. - łac. per os / doustnie
OPV - ang. oral polio vaccine / żywa doustna szczepionka przeciw polio
PCV - ang. pneumococcal conjugate vaccine / skoniugowana szczepionka przeciw pneumokokom
PPSV - ang. pneumococcal polysaccharide vaccine / polisacharydowa szczepionka przeciw pneumokokom
s.c. - łac. sub cutis / iniekcja podskórna
WZW B - wirusowe zapalenie wątroby typu B
T - ang. tetanus / tężec; szczepionka przeciw tężcowi
Td - ang. tetanus, diphtheria / tężec, błonica; szczepionka przeciw tym chorobom
TIG - ang. tetanus immune globulin / swoista ludzka immunoglobulina przeciwko tężcowi = antytoksyna
VAPP - ang. vaccine associated paralytic poliomyelitis / porażenie wiotkie związane ze szczepieniem OPV
VDPV - ang. vaccine derived polio virus / porażenie wiotkie wywołane wirusem pochodzenia szczepionkowego
VZV - ang. varicella zoster virus / wirus ospy wietrznej i półpaśca
VZIG – ang. varicella zoster immune globulin / swoista immunoglobulina przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca (VZV)
ATX - ang. anatoxin / anatoksyna = toksoid = unieczynniona toksyna (składnik szczepionki)
BCG - fr. Bacillus Calmette Guérin / żywa szczepionka przeciw gruźlicy
ChPL - Charakterystyka Produktu Leczniczego
D, d - ang. diphtheria / błonica; szczepionka przeciw błonicy (wielkość litery określa dawkę antygenu błoniczego)
DT - ang. diphtheria, tetanus / błonica, tężec; szczepionka przeciw tym chorobom
dT - ang. diphtheria, tetanus / błonica, tężec; szczepionka przeciw tym chorobom
DTP - ang. diphtheria, tetanus, pertussis / błonica, tężec, krztusiec; szczepionka przeciwko tym chorobom (dawniej Di-Per-Te)
DTPw, DTwP - ang. diphtheria, tetanus, whole cell pertussis / błonica, tężec, krztusiec pełnokomórkowy
DTPa, DTaP - ang. diphtheria, tetanus, acellular pertussis / błonica, tężec, krztusiec acelularny (bezkomórkowy)
dTpa, dTap - ang. diphtheria, tetanus, acellular pertussis / błonica, tężec, krztusiec acelularny (bezkomórkowy)
GIS - Główny Inspektor Sanitarny
HBIG – ang. hepatitis B immune globulin / swoista immunoglobulina przeciwko HBV
HBsAg - ang. hepatitis B surface antigen / antygen powierzchniowy wirusa zapalenia wątroby typu B
HBV - ang. hepatitis B virus / wirus zapalenia wątroby typu B
Hib - Haemophilus influenzae typu B (pałeczka hemofilna typu B)
HPV - ang human papillomavirus / wirus brodawczaka ludzkiego
i.c. - łac. intra cutem / iniekcja śródskórna
i.m. - łac. intramusculare / iniekcja domięśniowa
i.v. - łac. intra vene (intravenosus) / iniekcja dożylna
IPV - ang. inactivated polio vaccine / inaktywowana szczepionka przeciw polio
RIG – ang. rabies immune globulin / swoista ludzka immunoglobulina przeciwko wściekliźnie
KAT - końska antytoksyna przeciwtężcowa = surowica przeciwtężcowa
LIT - ludzka immunoglobulina przeciwtężcowa = antytoksyna przeciwtężcowa
MCV - ang. meningococcal vaccine / szczepionka przeciwko meningokokom
MMR - ang. measles, mumps, rubella / odra, świnka, różyczka; potoczne określenie szczepionki przeciwko tym chorobom
MMRV - ang. measles, mumps, rubella, varicella / odra, świnka, różyczka, sopa wietrzna; szczepionka przeciwko tym chorobom
MPL - ang. monophosphoryl lipid A / monofosforylowany lipid A, składnik ściany bakterii, stosowany jako adiuwant
NIZP-PZH - Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny
NOP - niepożądany odczyn poszczepienny
p.o. - łac. per os / doustnie
OPV - ang. oral polio vaccine / żywa doustna szczepionka przeciw polio
PCV - ang. pneumococcal conjugate vaccine / skoniugowana szczepionka przeciw pneumokokom
PPSV - ang. pneumococcal polysaccharide vaccine / polisacharydowa szczepionka przeciw pneumokokom
s.c. - łac. sub cutis / iniekcja podskórna
WZW B - wirusowe zapalenie wątroby typu B
T - ang. tetanus / tężec; szczepionka przeciw tężcowi
Td - ang. tetanus, diphtheria / tężec, błonica; szczepionka przeciw tym chorobom
TIG - ang. tetanus immune globulin / swoista ludzka immunoglobulina przeciwko tężcowi = antytoksyna
VAPP - ang. vaccine associated paralytic poliomyelitis / porażenie wiotkie związane ze szczepieniem OPV
VDPV - ang. vaccine derived polio virus / porażenie wiotkie wywołane wirusem pochodzenia szczepionkowego
VZV - ang. varicella zoster virus / wirus ospy wietrznej i półpaśca
VZIG – ang. varicella zoster immune globulin / swoista immunoglobulina przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca (VZV)
Słownik podstawowych pojęć i terminów
Adiuwant |
substancja wzmacniająca odpowiedź immunologiczną na antygen szczepionkowy. Zobacz więcej.
|
Anatoksyna |
inaczej toksoid, toksyna bakteryjna pozbawiona właściwości toksycznych, ale zachowująca zdolność pobudzania układu immunologicznego; stosowana w produkcji szczepionek np. przeciw krztuścowi, tężcowi, błonicy.
|
Antygen |
substancja zdolna do wzbudzenia odpowiedzi immunologicznej oraz syntezy swoistych przeciwciał, rozpoznawana przez elementy odporności nabytej (tzn. limfocyty T lub limfocyty B), wykazująca takie właściwości jak immunogenność i antygenowość. Antygenami mogą być cząsteczki białka, węglowodany, lipidy, kwasy nukleinowe lub ich fragmenty.
|
Antytoksyna |
swoiste przeciwciała skierowane przeciw toksynom wytwarzanym przez drobnoustroje lub zawarte w jadach, neutralizują działanie toksyn. Antytoksyna stosowana jest w produkcji preparatów do uodpornienia biernego tj. surowice zwierzęce, immunoglobuliny ludzkie np. antytoksyna przeciwtężcowa, błonicza, botulinowa, jadu żmij.
|
aP, ap |
skróty odnoszące się do bezkomórkowej komponenty krztuśca (ang. acellular pertussis), inaczej szczepionka przeciw krztuścowi acelularna (bezkomórkowa) zawierająca pojedyncze antygeny (w zależności od preparatu od 1 do 5 rodzai cząsteczek); wielka litera P odnosi się do większej ilości antygenu (obecne w szczepionkach dla dzieci), mała litera p odpowiada zmniejszonej dawce antygenu (obecne w szczepionkach dla młodzieży i dorosłych).
|
Atenuacja |
proces otrzymywania wirusów i bakterii o obniżonych właściwościach chorobotwórczych, przy równoczesnym zachowaniu ich właściwości antygenowych. Celem atenuacji jest otrzymanie szczepu przydatnego do wytworzenia żywej szczepionki. Atenuacji dokonuje się poprzez zmianę gospodarza, zubożenie pożywki, zmianę temperatury namnażania, wielokrotne pasażowanie in vitro lub in vivo (spontaniczne mutacje) lub metodami inżynierii genetycznej. Do szczepionek zawierających szczepy atenuowane zalicza się szczepionki przeciw odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, rotawirusom oraz gruźlicy.
|
Bakterie |
zróżnicowana grupa mikroorganizmów jednokomórkowych lub tworzących zespoły komórek, o różnych kształtach, rozmiarach i cechach, występujących w prawie każdym środowisku - w glebie, w wodzie, w lodowcach, w innych organizmach. Pełnią różne role m.in.:
|
BCG |
skrót odnoszący się do żywej szczepionki przeciw gruźlicy, przygotowanej z atenuowanego mutanta prątka gruźlicy typu bydlęcego, którego wyhodowali po 231 pasażach na specjalnych podłożach dwaj francuscy lekarze – Calmette i Guérin (stąd nazwa BCG, czyli Bacillus Calmette Guérin). Prątek bydlęcy zachowuje szczątkową zjadliwość, jest niechorobotwórczy dla człowieka, ale ma wyraźne właściwości antygenowe i alergizujące.
cd. w przygotowaniu |